İnme ya da diğer adıyla felç rehabilitasyonu, inme geçiren ve hayatına devam eden çoğu hasta için hayatın önemli bir parçasıdır. İnme rehabilitasyonu yaşam biçiminizi değiştirmeniz, yeniden öğrenmeniz veya yeniden tanımlamanız gerektiği anlamına gelmektedir. İnme rehabilitasyonu kimseye bağlı kalmadan yaşama dönmenize yardımcı olacaktır.
İnme rehabilitasyonunun hedefi, inmenin etkilerine rağmen günlük aktivitelerinize devam edebileceğiniz güç, yetenek ve güveni yaratmaktır. İnme tedavisinin başarısı ne kadar kısa sürede fizyoterapiye başlandığı ile doğru orantılıdır.
Rehabilitasyon ünitelerinde:
- Hareket, denge ve koordinasyonu onaracak fiziksel tedavi
- Banyo yapma, kendi kendine giyinme gibi temel işleri yeniden öğrenmek için iş ve uğraşı terapisi
- Konuşma terapisi
- Yutkunma rehabilitasyonu
- Mesane-bağırsak rehabilitasyonu
gibi hizmetler sunulmaktadır.
Rehabilitasyon, felç geçirmiş hastaların iyileşmesinde çok önemli bir etaptır. Rehabilitasyon gücü, koordinasyonu, dayanıklılığı (aktiviteyi sürdürebilme yeteneği) ve güveni sağlar. Amaç yürümeyi, konuşmayı, kişisel bakım yapabilmeyi hastaya yeniden öğretmektir. Yani önceden yapabildiklerini hastaya yeniden öğretebilmektir.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimi rehabilitasyona gereksinim olup olmadığını, rehabilitasyon gerekliyse hangi tip rehabilitasyonun hasta için faydalı olacağını belirler. Rehabilitasyon hastanın tıbbi durumu stabil olduktan hemen sonra başlar. Beyin iyileştikçe bazı gelişmeler kendiliğinden de görülebilir.
Rehabilitasyon alanındaki gelişmelerden dolayı hastaların tedavisi son zamanlarda umut verici olmuştur. Ekip çalışmaları her zaman daha iyi sonuçlar vermektedir. Aile bireyleri oluşan özürlülük ve engellilik hakkında bilgi sahibi olmalı ve hastanın istenilen fonksiyonunu yeniden kazanabilmesi için yardım etmelidir.
Rehabilitasyon programı hastanın tüm ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde planlandığından, her hastaya uygulanacak program farklıdır.
Tedavi sürecinde önemsenmesi gereken ilkeler şunlardır:
- Hastalığın neden olduğu komplikasyonları önlemek
- Engelliliği ortadan kaldırmak ve hastanın fonksiyonlarını geliştirmek
- Hasta ve ailesini yaşam tarzı değişikliklerine uygun biçimde eğitmek
İnme (Felç) Rehabilitasyonunun Amaçları
Rehabilitasyonun amacı mümkün olduğu kadar kişiye yardım edip başkalarına olan bağımlılığı azaltmak ya da ortadan kaldırmaktır. Bazen hastalar bildikleri şeyleri tekrar öğrenmek ya da daha önceden kolaylıkla yapabildikleri bazı şeyleri yapabilmek için yeni yollar öğrenmek zorunda kalırlar. Ayrıca hastalara güç vermek ve yorulmalarını engellemek amacıyla fiziksel durumlarını korumak ve geliştirmek önemlidir. Yaklaşık yirmi inme hastasından biri yemek yeme, giyinme, tuvalet ve banyo yapma gibi günlük yaşam aktivitelerinde devamlı yardıma ihtiyaç duyar.
Rehabilitasyon programı, hastaya farklı alanlarda yardım etme amacıyla düzenlenen terapileri içerir. Fizik tedavi kas gücünü yeniden kazanmaya yardımcı olur ve zayıf, felçli kaslara güvenli hareket etmeyi öğretir. İş ve uğraşı terapisi, yemek yeme, giyinme, kişisel bakım gibi ev içi aktiviteleri yeniden öğrenmeye yardımcı olur.
Rehabilitasyonun amacı, inme geçirmiş hastanın mümkün olan en yüksek bağımsızlık seviyesine ulaşmasını sağlamak ve hastayı mümkün olan en yüksek üretkenliğe ulaştırmaktır. İnme geçirenlerde rehabilitasyon gereksinimleri karışık olduğundan tedavinin ilerlemesi ve iyileşme her bireyde farklılık gösterir. Fonksiyonel yeteneklerin birçoğu inmeden hemen sonra düzelebilmesine karşın, iyileşme devam eden bir süreçtir.
İnme Rehabilitasyon Programı Nasıl Düzenlenir?
Klinik değerlendirmeler, inme rehabilitasyonunda uzmanlaşmış fizik tedavi ve rehabilitasyon hekiminin muayenesi ile başlar. Her hastaya, hastanın gereksinimlerine göre ayrı bir rehabilitasyon programı belirlenir. Belirlenen bu program çerçevesinde rehabilitasyon ekibi tarafından hastanın tedavisi yerine getirilir. Uygulanacak terapinin tipi ve miktarı her hastanın ihtiyacına göre değişir.
Genelde inmeli hastalarda hastalığın nedenine göre değişmekle birlikte, ilk 8 haftada iyileşme belirgin olup, 6 aydan sonra iyileşme daha yavaştır. Hastalarda tedaviye erken başlanmalı, 24-48 saat sonra egzersizler yaptırılmalıdır. Eğer inme nedeni kanama ise terapiye birkaç hafta sonra başlanır. Hastanın genel durumu düzelince daha aktif rehabilitasyon programına geçilebilir.